Evlilikte “zorba/kurban/kurtarıcı” Tuzağının Farkına Nasıl Varılır?

Evlilikte kurtarıcı rolü ya da kurban rolü gibi farklı roller bulunur. Bu roller her ilişki için geçerlidir. Rollerin farkına varmak tuzağa düşmemek için oldukça önemlidir.

Eş Bağımlılık ve zorba/kurban/kurtarıcı Örüntüsü

Hayat içerisinde karşımıza çıkan ilişkiler farklı roller geliştirmemiz konusunda bizlere imkan tanır. Kişi ve roller değilse de bazı roller arasındaki döngüler ise sabit kaldığı bilinir. Eş bağımlılık işlevsiz bir ilişki dinamiği olarak değerlendirilir. Kurban-kurtarıcı-zorba örüntünün eş bağımlılık ile pekişen bir döngü olduğu söylenebilir.

Bu dinamiklere kurban olarak tanımlanan hayata karşı sorumluluk alınmasına izin verilmeyen ve aşırı korumacı tutuma maruz kalan bireyler olarak değerlendirilir. Kurban rolünü oynayan bireyler pek çok davranışı kendi başından başaramayacaklarını kabullenmiş ve artık bu durumdan üzüntü duymayan kişilerdir. Kurbanlar kurtarıcıya muhtaç olduklarını düşünürler.

Döngü içerisinde bulunan kurtarıcı ise kendisine ait olmayan sorumlulukları yüklenen ve bundan memnuniyet duyan kişiler olarak değerlendirilir. Kurtarıcı kendine ait olmayan sorumlulukları aldığında kendi sorunlarını ikinci plana atmayı memnuniyetle kabul eder.

Kurtarıcı Rolünde Olanların Kendi Sorunlarını Çözmekte Başarısız Oldukları Görülüyor

Kurtarıcının genellikle kendi sorunlarını çözmekte başarısız olduğu görülür. Kendi sorunlarını çözemez ancak başkasının sorunlarına yardım eder ve bu yardım başarılı olursa bundan motivasyon duyar. Kendisinin ikinci plana atmak onun için bir problem değildir.

Döngü içerisinde bulunan zorba ise kendi sorunlarıyla baş edemeyen ve çözmekte başarısızlık duyan kişidir. Zorbalık ise kişinin hissettiği duyguyu dışarıya uğramasıyla kendini gösterir. Problemlerini çözemediği için yoğun bir korku hisseden zorba bunu dışarıya yansıtamaz. Dışarıdan görülen yalnızca öfke ve kin olur.

Gelişim çağında kurtarıcı bir ebeveyn ile büyüdüğü iseniz mağdur olmayı deneyimlemiş olmanız muhtemeldir. Bunun yanı sıra ebeveynlerimiz arasında geçen döngüyü izleme şansınız olduysa kendinizi mağdur hissedeceğiniz kurtarıcı kişileri hayatınıza çekiyor olabilirsiniz.

İlişkideki Rollerde Ebeveynlerin Tutumu Önemli Bir Rol Oynuyor

Annesinin aşırı korumacı tutumu yüzünden kendi sorumluluğunu alamayan çocukların yetişkinlik döneminde kurban hissetmeye başladıkları görülür. Anne akşamlarını ya da çevresindeki diğer insanların çocuğa kaba davranacağını düşündüğü için çocuğun problem çözme becerisi kazanmasını engeller. Bir nevi özgürlüğünü kısıtlar. Bu kısıtlamalar ile büyüyen çocuk yetişkinlik hayatında kurban olmayı başarılı bir şekilde öğrenmiştir. Okul hayatında güçsüz ve kırılgan bir yapıya sahip olur. Sahip olduğu güçsüz ve kırılgan yapı zorbaları hayatına kolaylıkla çekmesini sağlar.

Çocukların işlevsiz bir ailede büyümesi kurban-kurtarıcı-zorba örüntüsünü başarılı bir şekilde öğrenmesini sağlar. Kurban hayatına her zaman kendini kurban etmeye devam edecek çorbayı ve onu mağduriyetten kurtaracak kurtarıcıyı çekmeye çalışır. Bu döngünün bütün roller için geçerli olduğu söylenebilir.

Kurban Üçgeni Tuzağından Kurtulmanın Önemi

Birey yaşadığı ilişkilerde hem kurtarıcı hem zorba hem de kurban olmayı deneyimleyebilir. Bu döngülerde hiçbir rolün üstünlüğü veya işlevselliği olduğu söylenir. Üç farklı rolde kurban olarak değerlendirilir ve bu sebeple kurban üçgeni olarak isimlendirilir.

Çocukluk çağında koşullu sevilerek büyüyen bireyler yetişkin olduklarında sevilmek için eş bağımlı ilişkiler kurmak zorunda hisseder. Bu çocukların en önemli özelliği sağlıklı sevgiyi bilmiyor olmalarıdır. Sağlıklı sevgiyi deneyimledikleri için bekledikleri sevgi işlevsiz, mağdur eden ve istismarı açık bir ilişki şeklidir. Bu ilişki şekline kurtarıcı bir kadının alkolik ve zorba bir adam ile evliliğini sürdürmek için gösterdiği motivasyon örnek olarak verilebilir.

Evlilikte Zorba Rolü Manipülasyonlar ile Anlaşılıyor

Eğer çocuk koşullu sevilmeyi öğrendiyse yetişkinliğinde her zaman kendini düzeltmeye çalışır. Koşullu sevilmeye öğrenen çocuk ilişkilerinde yaşanan problemlerin tamamının kendisiyle ilgili olduğundan emindir. Koşullu sevilmeyi öğrenen çocuklar için kendilerini ve başkalarını olduğu gibi kabul etmek imkansız olarak nitelendirilir. Bu kişiler için evlilikte karşı tarafı anlamak da muhtemel değildir.

Eş bağımlı kişiler başkalarını memnun etmeye dair inanılmaz bir motivasyon duyar. Adeta bir kurtarıcı rolünde olurlar ve sürekli sevdikleri insanın etrafında dönmek zorunda hissederler. İşler rayından çıktığında ise zorbaya dönüşürler ve önce karşılarındaki insanı sonra kendilerini mağdur konuma yerleştirirler. Evlilikte zorba rolü kendini genellikle manipülatif tutumlar ve suçluluk duygusuyla gösterir.

İşlevsiz çocukluk dönemi geçirmiş olan yetişkinlerin eş bağımlı ilişkiler yaşama ihtimalleri daha yüksektir. Bu kişiler kötü muamele görmeyi hak ettiklerine dair ciddi bir yanılsama içerisinde oldukları için ilişkilerinin belirli bir seviyeye ulaşması ve sağlıklı olması söz konusu olamaz.Bu kişiler için evlilikte kurban rolü  oynamak zor olmak bir yana dursun, onlar için konforlu ve rahatlık vericidir.

Kurban rolü oynayanlar kişisel güçlerini fark edip davranışlarının sorumluluğunu almakta yeterince güçlü değillerdir. Özellikle işlevsiz çocukluk dönemi geçiren yetişkinlerde iç görü neredeyse yok denecek seviyededir. İlişki içerisinde olan biten bütün problemlerden karşı tarafı sorumlu tutarlar ve ilişkinin bitmesine tahammülleri bulunmaz. Bu kişilerin bildiği tek ilişki tipi sağlıksız ve işlevsiz olandır. Bu kişiler sağlıklı bir ilişki demedikleri için var olan ve kötü giden ilişkilerini bitirmek gibi bir düşünceye sahip olamazlar.

Eş bağımlı ilişkiler ve evlilikte rol yapımı  yalnızca çiftler için değil çocuklar için de zor ve yıpratıcı bir durumdur. Eş bağımlı ilişkilere sahip olan kişilerin çocuklarında duygularını bastırma, problemleri görmezden gelme, aile sırlarını gizleme ve acıya karşı geliştirilen yüksek tolerans en çok görülen özellikler arasında bulunur.

Evlilikte rol tuzaklarının farkına varmak ve çocuklarınız için atmanız gereken en önemli adımların arasında gelir. Yaşadığınız ilişki için suçluluk, utanç ya da korku hissediyorsanız ciddi bir manipüle ile karşı karşıya kaldığınızı anlayabilirsiniz. Hayır demek veya sınır koymak sizler için imkansızsa bu evlilikte rol tuzağına kapıldığınızı gösteriyor olabilir.

Başka bir deyişle ifade etmek gerekirse de bu tür bir üçlemenin literatürdeki adı Karpman Üçgenidir.